Regionale bedrijventerreinen kunnen een grote rol spelen bij het halen van de klimaatdoelstellingen van de overheid. Zo’n 60 procent van de bedrijfsgebouwen is bijvoorbeeld geschikt voor de plaatsing van zonnepanelen op het dak. Als dat in 20 procent van de gevallen ook daadwerkelijk gebeurt, dan scheelt dat jaarlijks ruim 5000 ton aan CO2-uitstoot.
Dat betoogde Jacko d’Agnolo – projectmanager innovatie en duurzaamheid bij de stichting Ondernemend Venlo – bij de kickoff van een nieuw onderzoeksproject van Fontys Hogescholen op het bedrijventerrein bedrijventerrein Spikweijen in Lomm. In dit project, dat onderdeel is van het onderzoeksproject ‘Een robot krijgt geen corona’ van het Fontys center of expertise HTSM, ontwikkelen studenten energiebesparingsscenario’s voor het bedrijventerrein, modelleren die in een bestaand simulatiespel, Cities:Skylines en trainen professionals om het spel uiteindelijk te spelen. Doel van het onderzoek is om bedrijventerreinen met verduurzamingsambities handvatten te geven door inzet van serious gaming.
Modelleren
Het idee om bedrijventerreinen te modelleren in een game en circulaire scenario’s hierin te simuleren ontstond bij projectleider Dankeld Vanmeenen tijdens gesprekken met zijn gamende broertje en zonen. Hij schakelde vervolgens met Fontys-lector Cees-Jan Pen en een aantal collega’s – die nu ook meedoen in het project – en zij waren allen direct enthousiast. Er bleek onderbouwing te vinden in experimenten in Finland en de VS voor het uiteindelijke doel: het ontwikkelen van de circulaire competenties systeemdenken en scenariodenken bij professionals die betrokken zijn bij besluitvorming rondom het circulariseren van bedrijventerreinen.
“We vinden het lastig om 20 jaar vooruit te kijken”, zei Martijn Stas van de gemeente Venlo bij de kick-off. “Dat is inderdaad zo en daarmee is het een bevestiging voor ons dat we op de goede weg zijn om te helpen de systeemimpact van complexe circulaire keuzes te overzien”, geeft Vanmeenen aan. “We gaan nu scenario’s ontwikkelen met multidisciplinaire studententeams van de minor Circulaire Economie en de minor DAS van Applied Science. Ondertussen begint een afstudeerder van ICT met het nabouwen van Spikweien in de game en het onderzoeken hoe parameters rondom ons eerste thema – energie – in de game kunnen landen. Daarna start een team van de minor Game Design and Technology met het modelleren van de scenario’s in de game en het trainen van de spelers. We zien het echt als een multidisciplinair onderzoek en het is heel fijn dat we vanuit verschillende opleidingen samen dit onderzoek vormgeven.”
Er zijn zo’n 1300 ondernemingen uit Venlo en omgeving aangesloten bij Ondernemend Venlo. In Lomm willen de ondernemers op het businesspark samen met de gemeente Venlo bekijken op welke manier daar de energietransitie kan verlopen. Ook willen ze weten op welke manieren het gebied kan worden voorbereid op de gevolgen van de klimaatveranderingen en welke effecten die voorgenomen maatregelen kunnen hebben. Daarvoor bouwen de studenten het bedrijventerrein in Lomm in het spel ‘Cities: Skylines’ na.
“Dat spel komt eigenlijk voort uit het beroemde simulatiespel SimCity”, zegt Wouter Sluis-Thiescheffer, senior onderzoeker aan de Fontys Hogeschool. “Je kunt daarin complete steden naar jouw eigen inzicht bouwen. In ons geval gebruiken we het op een heel serieuze manier. Het komt erop neer dat we de uitkomsten van ons onderzoek niet in woorden verpakken of in ‘artist impressions’, maar dat je door middel van dit spel laat zien wat de impact is van de voorgenomen maatregelen. In dit geval wat de gevolgen zijn voor de gemeente Venlo, het bedrijventerrein en de ondernemers.”
Realistische scenario’s
Om die toekomst van Spikweijen en de andere bedrijfsterreinen in Venlo letterlijk in beeld te brengen, moeten de studenten eerst een enorme hoeveelheid gegevens verzamelen en verwerken. Al die gegevens moeten uiteindelijk tot realistische scenario’s leiden in het spel.
“In principe kunnen we heel Venlo zo nabouwen”, vertelt Sluis-Thiescheffer. “Het mooie is dat je met dit spel vrij ver in de toekomst kunt kijken. Je past de parameters op het gebied van energie, waterhuishouding en andere zaken naar je eigen idee aan en je laat de tijd in het spel twintig jaar draaien. Dan zie je wat de gevolgen zijn.”
Of op deze manier inderdaad antwoorden worden gevonden op de grote vragen rond de energietransitie, is nog de vraag. Volgens Sluis-Thiescheffer is het spel nog nooit eerder op deze schaal gebruikt om serieuze toekomstscenario’s in beeld te brengen. “Een van onze onderzoeksvragen is dan ook of het spel zich ervoor leent.” Het spel moet in februari klaar zijn.
Energiebeleid
Het businesspark Spikweijen stamt uit de jaren zestig. Momenteel werken daar zo’n 800 mensen die afkomstig zijn uit de wijde regio rond Venlo. De ondernemingen zijn voor een groot deel internationaal georiënteerd. Al vanaf de jaren tachtig proberen ondernemers duurzaamheidsprojecten van de grond te krijgen. Dat is tot dusver om diverse redenen niet gelukt.
Volgens D’Agnolo is er op dit moment ook geen doordacht energiebeleid voor deze regionale bedrijfsterreinen. “De overheid kijkt bij de energietransitie wel naar de grote terreinen als Chemelot en Botlek. Maar de 4000 kleine parken zijn voor de overheid een witte vlek. Terwijl daar een enorme potentie ligt.”
Duurzaamheidsprojecten
In dit project werken de ondernemers samen met de lokale overheid en de onderwijsinstelling Fontys. Dat moet de sleutel zijn tot het succes. “Want als je naar alle transitieprojecten kijkt”, zo legde Mieke Verhaegh van Ondernemend Venlo uit, “dan zie je dat alleen successen werden behaald als ondernemers erbij betrokken waren.”
Om bedrijfsterreinen als die in Lomm toekomstbestendig te maken, moet er veel meer gebeuren dan een energietransitie alleen. Er valt bijvoorbeeld nog veel werk te verzetten op het gebied van automatisering en robotisering bij de veelal traditioneel ingerichte maakbedrijven. Ook blijft de bereikbaarheid een probleem.
“We hebben hier een bus die eens in het uur rijdt. Of eens per dag. In elk geval heel weinig, vandaar dat je hier zoveel auto’s ziet”, schetst Piet Peters van het businesspark Spikweijen het probleem in Lomm. Een innovatief vervoersysteem zou ook kunnen bijdragen aan de verduurzamingen het toekomstbestendig maken van het terrein.
Experimenteerstatus aanvragen
De doelstellingen van het project zijn ambitieus. Er moet uiteindelijk een aantal demonstratieprojecten worden opgezet. Dat kan variëren van het opzetten van een zogeheten ‘smart grid’ voor optimaal gebruik van de op het terrein beschikbare energie, tot een proefproject voor het opslaan van warmte en stroom.
“We willen voor deze demonstratieprojecten de experimenteerstatus aanvragen. Op die manier hoeven we ons in de eerste instantie niet aan diverse beperkende regels te houden”, stel D’Agnolo. “Want als een ondernemer nu zijn energie wil delen met zijn buurman, dan is dat vanwege de regelgeving onmogelijk. Voor de duur van het project zouden we daar dan ontheffing voor moeten krijgen.”
Het is de bedoeling dat de in dit project door de studenten van Fontys ontwikkelde methodieken en technieken straks ook gebruikt kunnen worden voor de verduurzaming van andere bedrijfsterreinen in Nederland.
Een robot krijgt geen corona
Het onderzoek valt binnen het project ‘Veerkrachtige maa(k)twerklandschappen’ wat vanuit het Fontys Expertisecentrum HTSM onderzoek ‘Een robot krijgt geen corona’ gefinancierd wordt en door diverse lectoraten van Fontys, onder leiding van Dankeld Vanmeenen uitgevoerd wordt. Het doel van het project is om bedrijventerreinen in staat te stellen hun verduurzamingsambities met inzet van serious gaming waar te maken. Zo ontstaat inzicht in de impact op ‘het bedrijventerrein als systeem’ en kunnen de daarop gevestigde bedrijven meer futureproof gemaakt worden, voortbordurend op het advies van Brabant Advies.
Bron: Innovation Origins
